Onlangs kwam de Autoriteit Persoonsgegevens met aanbevelingen voor online privacy bij digitaal thuisonderwijs. Omdat onderwijs voor mij een belangrijke sector is, wil ik in deze blog de aanbevelingen toelichten, maar vooral welke meerwaarde een AVG kennispartner of externe functionaris gegevensbescherming kan bieden voor onderwijsinstellingen om ervoor te zorgen dat de privacy geborgd is.
Privacy in het onderwijs gaat over het beschermen van de meest kwetsbare groep
Privacy is voor mij belangrijk voor ieder individu. Echter, in tegenstelling tot een volwassene, kan een minderjarige nog niet de keuzes maken die een volwassene wel kan maken. Het is in mijn ogen dan ook de plicht als volwassenen onze kinderen zo goed mogelijk te beschermen.
Als ouders zijn we allemaal bezorgd over online gevaren. Sexting, de impact van sociale media en het verlies aan controle wat onze kinderen online doen. Deze bezorgdheid krijgt nu een nieuwe dimensie bij het digitaal thuisonderwijs. De school, een fysieke veilige haven waar kinderen in normale omstandigheden zichzelf ontplooien, heeft zich deels naar het online platform begeven. Als ouders verwacht je dat ook daar de school voor een veilige omgeving zorgt.
Online thuisonderwijs, meer dan de digitaal lesgeven
Tijdens de eerste lockdown werd het onderwijs overrompeld en moest het op korte tijd overschakelen naar online thuisonderwijs. Logischerwijs waren scholen die in het digitale veranderingsproces al ver stonden sneller overgeschakeld, dan scholen waarbij dit niet het geval was. Digitaal lesgeven is niet simpelweg een tool kiezen en voor de webcam gaan zitten. Het vergt organisatie van het lesmateriaal, kennis en kunde van de interactieve mogelijkheden van de tool en het overzicht kunnen bewaren in een digitale omgeving. Waar in een fysieke omgeving lichaamstaal een directe interactie is, is het bij digitaal lesgeven vooral de gezichtsuitdrukking die geïnterpreteerd moet worden. Het zijn totaal andere competenties en vaardigheden die van de lesgever gevraagd worden.
Ook de tools zijn tijdens de lockdown een punt van discussie geweest. Vooral op het vlak van privacy kwamen, vooral Amerikaanse tools als het populaire Zoom, al snel onder vuur te liggen vanwege datalekken en het gebrek aan encryptie. Ook de IT-infrastructuur en kennis op het vlak van de AVG bleek in veel onderwijsinstellingen onvoldoende om veilig digitaal thuisonderwijs te kunnen borgen. Daarbij moet ook de leerling of student in ogenschouw worden genomen. Het gaat niet enkel om wat de onderwijsinstelling aanbiedt, maar ook wat deze vraagt van de leerlingen of studenten. Opdrachten met een persoonlijk karakter, of waar persoonsgegevens worden verwerkt en die teruggestuurd worden naar de onderwijsinstelling, zijn net zo goed onderworpen aan de AVG.
Tot slot speelt ook het aspect van cyberveiligheid bij de leerlingen en studenten een belangrijke rol. Natuurlijk heeft de onderwijsinstelling hier geen invloed op. Een veilige internetverbinding is zeker in studentenhuizen niet vanzelfsprekend, maar ook bij huishoudens van leerlingen in de basis- en middelbare school is de digitale geletterdheid niet altijd aanwezig bij de ouders. De taak van de onderwijsinstelling is dan ook het faciliteren van een digitale tool die voldoet aan de Europese privacy normen en de leerstof dusdanig aan te passen dat het uitwisselen en verwerken van persoonsgegevens tot een minimum wordt beperkt.
De aanbevelingen van de Autoriteit Persoonsgegevens en wat het onderwijs nog meer kan doen
De eerste lockdown was totaal nieuw, ongezien voor Nederland. Dat er geïmproviseerd moest worden door onderwijsinstellingen op het vlak van online thuisonderwijs, is zeker te begrijpen. We zijn ondertussen ruim een half jaar verder, de tijd van excuses is voorbij. Zoals het ernaar uitziet is online thuisonderwijs een blijvertje. Of het nu één dag per week is, of fulltime, dit doet geen afbreuk aan de maatregelen die onderwijsinstellingen moeten nemen om de privacy te borgen.
Ook de Autoriteit Persoonsgegevens is van mening dat er structureel geïnvesteerd moet worden naar een veilige digitale omgeving en doe na onderzoek enkele aanbevelingen. Deze zijn op de website van de Autoriteit Persoonsgegevens uitgebreid en overzichtelijk terug te vinden. Voor uw gemak een beknopte samenvatting van de twee pijlers met daarbij de link naar de volledige aanbevelingen.
Aanbevelingen online (video)bellen
Het online (video)bellen is het meest voorkomend. Op deze manier worden lessen gegeven en eventuele oudergesprekken gehouden. De Autoriteit Persoonsgegevens zegt hierover dat er een duidelijk beleid opgesteld moet worden m.b.t. de te gebruiken applicaties en waarvoor online (video)bellen gebruikt mag worden.
Indien de onderwijsinstelling de lessen van het online thuisonderwijs opneemt, moet de onderwijsinstelling ervoor zorgen dat er geen beeldopnamen van leerlingen of studenten zijn. Dit is een moeilijke overweging voor onderwijsinstellingen. Om interactie te borgen is er beeld nodig, om de lessen te archiveren mag er geen beeld zijn.
Tot slot beveelt de Autoriteit Persoonsgegevens aan om duidelijke afspraken te maken met de leverancier (service level agreement) en meer bepaald over de bewaartermijn van de beelden. Dit zal voor een groot deel de keuze van de tool bepalen.
Gedetailleerde aanbevelingen: Autoriteit Persoonsgegevens
Aanbevelingen online proctoring
Voor wie nog niet bekend is met online proctoring. Online proctoring is software dat onderwijsinstellingen kunnen gebruiken om toezicht te houden bij examens die online worden gemaakt. Via algoritmen bepaalt de software of er al dan niet fraude wordt gepleegd.
Deze vorm van algoritmische controle op basis van artificiële intelligentie heeft overduidelijk een impact op de privacy van leerlingen en studenten. Voordat een onderwijsinstelling dit type software mag gebruiken, moeten ze aan strenge eisen voldaan hebben.
De Autoriteit Persoonsgegevens zegt hierover dat deze software enkel ingezet mag worden als blijkt dat dit echt noodzakelijk is. Echt noodzakelijk houdt in: geen ander alternatief aanwezig om het examen af te nemen. Daarenboven moet de inbreuk op de privacy tot het minimum beperkt worden. Tot slot moeten leerlingen (en hun wettelijke voogd(en)) of studenten worden geïnformeerd over hun rechten en de rechten van hun kinderen.
Gedetailleerde aanbevelingen: Autoriteit Persoonsgegevens
Wat kan een AVG kennispartner betekenen voor de onderwijsinstelling
De urgentie om de privacy in het online thuisonderwijs te borgen is duidelijk. Voor mij is het ook duidelijk dat onderwijsinstellingen dit niet alleen kunnen. De expertise en ook vaak het budget ontbreekt om alles zelf uit te zoeken. De nuance dient gemaakt te worden dat grote onderwijsinstellingen het waarschijnlijk ‘makkelijker’ hebben dan kleine onderwijskoepels.
Een AVG kennispartner of externe functionaris gegevensbescherming kan hierbij een uitkomst bieden. Geheel objectief brengt deze de situatie in kaart en doet vervolgens de nodige aanbevelingen via een stappenplan. Dit gebeurt aan de hand van een privacy scan. De onderwijsinstelling kan dan zelf bepalen of deze aanbevelingen worden uitgevoerd. Dit kunnen zij zelf doen indien in de mogelijkheid, of door de AVG kennispartner.
Tot slot kan een onderwijsinstelling ook beroep doen op een externe functionaris gegevensbescherming. Deze neemt vervolgens het volledige gevegevensbeschermingstraject onder de arm waarbij op regelmatige basis (praktijk)tips worden gegeven, opvolging en bijsturingen worden gedaan.
Kortom, het zijn uitdagende tijden op het vlak van online privacy bij thuisonderwijs. Zowel voor onderwijsinstellingen als leerlingen, ouders en studenten. Ontwikkelingen gaan razendsnel, maar ook cybercriminelen zitten niet stil. Gelukkig is het bewustzijn en expertise beschikbaar. Zo zijn er digitale tools om dit te borgen. Is er de Autoriteit Persoonsgegevens met concrete aanbeveling en zijn de AVG kennispartner en externe functionaris gegevensbescherming beschikbaar om de onderwijsinstellingen te begeleiden.
Neem gerust contact met mij op om te ontdekken wat Privacy Clear voor u kan betekenen.